27.8.2025
Zaćma wtórna to jedno z najczęstszych powikłań po operacji zaćmy, które może prowadzić do ponownego pogorszenia ostrości widzenia. Stan jest wynikiem zmętnienia tylnej torebki soczewki oka, która pełni funkcję naturalnego „rusztowania” dla wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej. Wczesne rozpoznanie i podjęcie leczenia pozwalają przywrócić prawidłowe widzenie i zapobiec dalszym powikłaniom. Dowiedz się, jakie są pierwsze objawy i na czym polega zabieg usunięcia zaćmy wtórnej?
Zaćma wtórna to powikłanie, które może pojawić się po usunięciu zaćmy pierwotnej, np. po zabiegu fakoemulsyfikacji z wszczepieniem sztucznej soczewki. Przypadłość wiąże się ze zmętnieniem tylnej torebki soczewki oka, czyli cienkiej błony pozostawionej podczas operacji, która stanowi podporę dla wszczepionej soczewki wewnątrzgałkowej.
Zmętnienie jest efektem proliferacji komórek nabłonka soczewki, które mogą stopniowo narastać na tylną torebkę, prowadząc do pogorszenia ostrości widzenia, podobnie jak miało to miejsce przed operacją zaćmy pierwotnej. Chociaż zaćma wtórna nie oznacza nawrotu usuniętej zaćmy, jej objawy bywają zbliżone – pacjent może doświadczać zamglenia obrazu, trudności w widzeniu przy słabym oświetleniu i spadku jakości widzenia.
Zaćma wtórna może rozwinąć się kilka miesięcy lub nawet lat po operacji i wymaga specjalistycznej interwencji. Dlatego w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, należy skonsultować się z doświadczonym okulistą, specjalizującym się w innowacyjnych metodach leczenia chorób oczu, np. w Instytucie Okulistyki dr Stawowski w Białymstoku.
Objawy zaćmy wtórnej pojawiają się stopniowo i są wynikiem zmętnienia tylnej torebki soczewki oka. Symptomy choroby przypominają te, które występowały u pacjenta przed pierwotnym usunięciem zaćmy. Dlatego do najczęściej obserwowanych objawów należą:
Objawy zaćmy wtórnej mogą znacznie wpływać na pogorszenie jakości życia pacjenta, utrudniając m.in. czytanie, prowadzenie samochodu, oglądanie telewizji czy rozpoznawanie twarzy. Dolegliwości mogą nasilać się z czasem i są wskazaniem do wykonania pilnej diagnostyki okulistycznej.
Zaćma wtórna to choroba, która może wystąpić po operacyjnym usunięciu zaćmy pierwotnej i wszczepieniu sztucznej soczewki. Jej rozwój nie jest związany z nawrotem pierwotnej postaci zaćmy, tylko z procesem patologicznym zachodzącym w tylnej torebce soczewki.
Główną przyczyną zaćmy wtórnej jest proliferacja i metaplazja komórek nabłonka soczewki, które migrują na tylną torebkę i prowadzą do jej zmętnienia. Zmiany ograniczają przepuszczalność światła i skutkują ponownym pogorszeniem widzenia.
Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju zaćmy wtórnej należą:
Choć stosowanie nowoczesnych technik chirurgicznych i soczewek wewnątrzgałkowych zmniejsza częstość występowania tego powikłania, zaćma wtórna może rozwinąć się nawet mimo prawidłowo przeprowadzonego zabiegu. Dlatego niezwykle istotne są regularne kontrole okulistyczne po operacji oraz szybka reakcja na pojawiające się objawy.
Rozpoznanie zaćmy wtórnej opiera się na dokładnym badaniu oka, przeprowadzanym u pacjenta po wcześniejszym zabiegu usunięcia zaćmy pierwotnej.
Podstawą w diagnostyce jest badanie w lampie szczelinowej, które pozwala ocenić stan tylnej torebki soczewki oka. Okulista może dostrzec charakterystyczne zmętnienie torebki tylnej, świadczące o wtórnym procesie zmętnienia. Pomiar ostrości wzroku oraz subiektywna ocena jakości widzenia pozwalają ocenić stopień zaawansowania zaćmy wtórnej oraz wpływ schorzenia na codzienne funkcjonowanie pacjenta.
W niektórych przypadkach konieczne jest również wykluczenie innych przyczyn pogorszenia widzenia, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej czy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego (np. w jaskrze). Dzięki nowoczesnej aparaturze możliwe jest również wykonanie obrazowania tylnego odcinka oka (np. OCT), które pomaga w ocenie siatkówki i nerwu wzrokowego.
Współcześnie leczenie zaćmy wtórnej jest szybkie, bezpieczne i bardzo skuteczne. W odróżnieniu od pierwotnej zaćmy, która wymaga chirurgicznego usunięcia zmętniałej soczewki, w przypadku zaćmy wtórnej stosuje się zabieg laserowy – tzw. kapsulotomię tylną przy użyciu lasera neodymowo-yagowego (Nd:YAG).
Zabieg polega na wykonaniu niewielkiego otworu w zmętniałej tylnej torebce soczewki oka, co umożliwia swobodny przepływ światła i przywraca przejrzystość widzenia. Kapsulotomia wykonywana jest w trybie ambulatoryjnym, w znieczuleniu miejscowym i trwa zazwyczaj kilka minut. Efekty są odczuwalne niemal natychmiast – większość pacjentów odzyskuje wyraźne widzenie już tego samego dnia lub w ciągu 24–48 godzin.
Zabieg kapsulotomii laserowej ma wysoką skuteczność i jest procedurą o niskim ryzyku. Mimo to, jak każda interwencja wewnątrzgałkowa, może wiązać się z pewnymi powikłaniami, takimi jak np. przejściowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dlatego po zabiegu wskazana jest kontrola okulistyczna w celu oceny efektów i ewentualnych reakcji pozabiegowych.
Chociaż zaćma wtórna może wystąpić nawet mimo prawidłowo przeprowadzonego zabiegu usunięcia zaćmy pierwotnej, wyróżnia się kilka działań, które mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby. Profilaktyka obejmuje zarówno wybór odpowiednich technik operacyjnych (m.in. dzięki wykonywaniu zabiegu usunięcia zaćmy pierwotnej w specjalistycznych placówkach medycznych), przestrzeganie zaleceń pooperacyjnych, unikanie urazów oka, regularną opiekę okulistyczną po operacji, jak i leczenie chorób ogólnoustrojowych i okulistycznych, które mogą zwiększać ryzyko choroby.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zaćmy wtórnej.
Zaćma wtórna powstaje w wyniku zmętnienia tylnej torebki soczewki oka po operacji zaćmy pierwotnej i spowodowana jest namnażaniem się komórek nabłonkowych. Choroba jest jednym z możliwych powikłań operacji usunięcia zaćmy.
Zaćmę wtórną usuwa się za pomocą kapsulotomii laserowej, czyli nieinwazyjnego zabiegu, który polega na precyzyjnym przecięciu laserem Nd:YAG zmętniałej, tylnej torebki soczewki, które umożliwia przepływ światła.
Zaćma wtórna występuje tylko raz – po jej usunięciu przy pomocy kapsulotomii nie odrasta, ponieważ zmętniała torebka zostaje trwale otwarta.
Po zabiegu zaleca się unikanie wysiłku fizycznego, ochrona oka przed urazami, stosowanie zaleconych kropli przeciwzapalnych oraz zgłoszenie się na kontrolę okulistyczną w wyznaczonym terminie.
Przeprowadzenie kapsulotomii laserowej daje trwałe efekty, dlatego ryzyko nawrotu zaćmy wtórnej w oku po zabiegu jest niemożliwe.
Objawy zaćmy wtórnej są niemal jednakowe, jak przy zaćmie pierwotnej. U pacjentów występuje przede wszystkim zamglenie widzenia, pogorszenie ostrości wzroku, efekt halo wokół świateł i trudność w widzeniu w słabym oświetleniu.
Nieleczona zaćma wtórna może znacznie pogorszyć widzenie i utrudnić codzienne funkcjonowanie, ale rzadko prowadzi do całkowitej utraty wzroku. Mimo to zawsze wymaga konsultacji i leczenia okulistycznego.
