8.7.2025
Zaćma korowa to jedna z postaci zaćmy starczej, która prowadzi do postępującego pogorszenia ostrości widzenia. Choroba rozwija się stopniowo, często nie dając wyraźnych objawów we wczesnej fazie, co sprawia, że bywa długo ignorowana przez pacjentów. Tymczasem wczesne rozpoznanie zmętnienie soczewki oka umożliwia skuteczne leczenie i przywrócenie komfortu widzenia. Dowiedz się, czym jest zaćma korowa. Jakie są objawy, czynniki ryzyka i sposoby leczenia choroby?
Zaćma korowa (łac. cataracta corticalis) to rodzaj zaćmy nabytej, czyli rozwijającego się zmętnienia naturalnej soczewki oka, które prowadzi do stopniowego pogorszenia widzenia. W tej postaci choroby zmiany obejmują korę soczewki, czyli jej zewnętrzne, obwodowe warstwy. To odróżnia ją od innych typów, takich jak zaćma jądrowa (dotyczy centrum soczewki) czy zaćma podtorebkowa tylna (obejmuje tylną część torebki soczewki).
Zaćma korowa rozwija się zwykle powoli i przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów, ponieważ początkowo zmętnienia znajdują się na obwodzie soczewki i nie zaburzają centralnego widzenia. Z czasem jednak białawe, promieniste zmiany zaczynają przesuwać się w kierunku centrum soczewki (czyli osi widzenia), powodując coraz większe trudności wzrokowe – szczególnie w jasnym świetle, przy czytaniu lub prowadzeniu samochodu w nocy.
Choroba jest jedną z postaci zaćmy starczej, czyli najczęściej rozwija się u osób starszych, ale może też pojawiać się u młodszych pacjentów, np. na skutek urazu gałki ocznej, cukrzycy, stosowania leków steroidowych lub predyspozycji genetycznych.
Warto pamiętać, że zaćma korowa może prowadzić do znacznego obniżenia jakości widzenia w zajętym oku, dlatego zawsze wymaga interwencji medycznej w placówce specjalizującej się w diagnostyce i leczeniu okulistycznym, np. w Instytucie Okulistyki dr Stawowski w Białymstoku.
Objawy zaćmy korowej rozwijają się stopniowo i początkowo mogą być mało zauważalne (jeśli zmętnienie obejmuje jedynie obwód soczewki). W miarę postępu choroby objawy nasilają się i zaczynają istotnie wpływać na jakość widzenia i codzienne funkcjonowanie pacjenta.
Wśród objawów zaawansowania zaćmy korowej można wyróżnić:
Objawy mogą występować w jednym lub obu oczach. Ze względu na ich powolny rozwój, pacjenci często długo nie zdają sobie sprawy z obecności choroby i przypisują pogarszające się widzenie naturalnym efektom starzenia lub zmęczeniu. Tymczasem wczesne rozpoznanie i leczenie dają szansę na odzyskanie pełnego komfortu.
Zaćma korowa rozwija się na skutek procesów degeneracyjnych zachodzących w obrębie kory soczewki oka, czyli jej obwodowej części. Mechanizm powstawania choroby związany jest z zaburzeniem równowagi metabolicznej i strukturalnej w obrębie włókien soczewki, co prowadzi do ich zmętnienia, a w konsekwencji do pogorszenia przejrzystości całej soczewki.
Najczęstszą przyczyną zaćmy korowej jest proces starzenia się soczewki – dlatego ten typ schorzenia zaliczany jest do zaćmy starczej. Jednak nie tylko wiek ma wpływ na rozwój zmian w strukturze soczewki. Wśród innych czynników ryzyka warto wymienić:
Zmiany w obrębie soczewki mogą być także związane z innymi typami zaćmy, takimi jak zaćma jądrowa, zaćma torebkowa przednia i tylna czy zaćma pourazowa.
Rozpoznanie zaćmy korowej opiera się na dokładnym badaniu okulistycznym i nie wymaga zaawansowanych ani inwazyjnych procedur. Podstawowe znaczenie ma wykrycie obecności charakterystycznych zmian w soczewce, zanim choroba znacząco wpłynie na jakość widzenia pacjenta. Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego. Dzięki niemu okulista poznaje charakter zgłaszanych dolegliwości, czas pojawienia się objawów, ich intensywność oraz wpływ na codzienne funkcjonowanie. W wywiadzie uwzględnia się także historię wcześniejszych chorób oczu, przebytych operacji (takich jak operacja zaćmy), urazów gałki ocznej oraz chorób ogólnoustrojowych, np. cukrzycy.
Następnie lekarz przeprowadza badanie oka. Podstawą w diagnostyce zaćmy korowej jest badanie w lampie szczelinowej. Dzięki nim okulista może precyzyjnie ocenić strukturę soczewki, określić stopień jej zmętnienia oraz zlokalizować zmiany typowe dla zaćmy korowej – czyli białawe, promieniste zmętnienia rozchodzące się od obwodu do centrum soczewki.
Chociaż zmiany mogą być widoczne w trakcie standardowego badania, pełna diagnostyka wymaga przeprowadzenia badania dna oka przy rozszerzonych źrenicach (po zastosowaniu kropli powodujących porażenie akomodacji). W przypadku zaawansowanej zaćmy, gdy zmętnienie soczewki uniemożliwia ocenę dna oka, przeprowadza się dodatkowo USG oka, w celu wykluczenia innych nieprawidłowości.
Rozpoznanie zaćmy korowej umożliwia podjęcie decyzji dotyczących dalszego postępowania.
Obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy – niezależnie od jej typu – jest operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki i wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Zabieg jest stosunkowo krótki, bezbolesny i przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym. W klinikach okulistycznych specjalizujących się w nowoczesnych metodach diagnostyki i terapii, leczenie zaćmy przeprowadza się przy wykorzystaniu zabiegu fakoemulsyfikacji, czyli przy pomocy ultradźwięków.
Operacja usunięcia zaćmy zazwyczaj trwa około 20–30 minut. Jeśli nie ma przeciwwskazań pacjent wraca do domu w dniu zabiegu. Wymagana jest jednak rekonwalescencja i stosowanie zaleconych leków oraz kropli.
Zazwyczaj operację usunięcia zaćmy planuje się w momencie, gdy pogorszenie widzenia wpływa na komfort pacjenta i zaczyna utrudniać jego codzienne funkcjonowanie, np. czytanie czy prowadzenie pojazdów.
Rokowania u pacjentów są na ogół bardzo dobre. Zaćma korowa, choć może prowadzić do znacznego pogorszenia widzenia, jest schorzeniem odwracalnym – zmętniałą soczewkę można skutecznie usunąć i zastąpić sztuczną, przywracając pacjentowi komfort widzenia.
W początkowej fazie choroby pacjenci często funkcjonują bez większych trudności, ponieważ zmętnienia obejmują tylko obwód soczewki. W miarę postępu choroby i przemieszczenia się zmętnień w stronę centrum soczewki, ostrość widzenia pogarsza się i pojawiają się problemy z widzeniem w jasnym świetle oraz trudności w codziennych czynnościach, takich jak czytanie, rozpoznawanie twarzy czy prowadzenie samochodu. Wówczas konieczne jest już zaplanowanie operacji zaćmy.
Po chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki i wszczepieniu nowej większość pacjentów odzyskuje jakość i prawidłową ostrość widzenia lub znaczną poprawę w tym zakresie. U pacjentów bez innych chorób oczu poprawa widzenia następuje zazwyczaj już w ciągu kilku dni po zabiegu. U wielu osób nie ma potrzeby dalszego noszenia okularów do dali, choć do czytania korekcja może być nadal konieczna (lub odwrotnie) – zależnie od rodzaju wszczepionej soczewki. W przypadku zastosowania soczewki multifokalnej możliwe jest pełne uniezależnienie od okularów.
Zdarza się, że po kilku miesiącach lub latach od operacji rozwija się tzw. zaćma wtórna – czyli zmętnienie torebki tylnej soczewki, która pozostała w oku po zabiegu i służy jako „uchwyt” dla sztucznej soczewki. Objawy przypominają zaćmę pierwotną, a leczenie wymaga stosunkowo prostego i szybkiego zabiegu laserowego, który przywraca przejrzystość widzenia.
Choć inne powikłania po operacji zaćmy są rzadkie, nie można ich całkowicie wykluczyć. Należą do nich m.in. infekcje, zapalenie błony naczyniowej, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego lub – najpoważniejsze – odwarstwienie siatkówki. Dlatego niezwykle ważne są wizyty kontrolne po zabiegu oraz przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących stosowania kropli i unikania nadmiernego wysiłku fizycznego.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zaćmy korowej.
Zaćma korowa leczona jest wyłącznie operacyjnie poprzez zabieg usunięcia zmętniałej soczewki i wszczepienie sztucznej. Nie istnieją skuteczne metody farmakologiczne zatrzymujące rozwój choroby.
Tak, zaćma wtórna jest w pełni wyleczalna – zazwyczaj za pomocą prostego zabiegu laserowego, który przywraca przejrzystość widzenia. Zabieg nie wymaga hospitalizacji i jest bezbolesny.
Zaćma korowa to rodzaj zaćmy, w którym dochodzi do zmętnienia obwodowej części soczewki oka i stopniowego przesuwania się zmian w kierunku centralnym. Prowadzi to do stopniowego zaburzenia przejrzystości soczewki i upośledzenia funkcji narządu wzroku.
Zaćma korowa rozwija się z wiekiem (zaćma nabyta) i dotyczy głównie osób dorosłych, podczas gdy zaćma wrodzona ma podłoże genetyczne (lub jest efektem zakażeń wewnątrzmacicznych), dlatego proces rozpoczyna się już w życiu płodowym a choroba rozwija się w pierwszych latach życia. Oba typy choroby różnią się także lokalizacją i tempem rozwoju zmian w soczewce.
Nie, zaćma korowa nie prowadzi do całkowitej utraty widzenia. Nawet w zaawansowanym stadium choroby pacjent zachowuje poczucie światła i jego prawidłową lokalizację. Leczenie pozwala przywrócić komfort codziennego funkcjonowania.
Obuoczny zabieg usunięcia zaćmy korowej jest technicznie możliwa, ale zabiegi wykonuje się osobno dla każdego oka, aby zminimalizować dyskomfort związany z rekonwalescencją i ryzyko powikłań. Jednak decyzję podejmuje okulista.
